Voor 'The Lights Which Can Be Heard' deed ACT Award 2022 winnaar Sébastien Robert onderzoek naar de geluiden van de aurora borealis - het noorderlicht - waarvan verschillende inheemse gemeenschappen in het noordpoolgebied al lang getuige zijn. Ondanks de vele getuigenissen van noorderlichtgeluiden is er veel discussie over het bestaan ervan. Sommigen geloven dat de natuurlijke VLF (Very Low Frequency) radiogolven die het licht produceert, kunnen worden waargenomen in de omgeving van de waarnemer. In dat geval zouden natuurlijke elementen als ontvangers fungeren en de radiogolven vertalen naar het hoorbare spectrum, van elektromagnetische naar akoestische golven.
Zonder direct een andere hypothese te verwerpen, trok deze verklaring Sébastiens aandacht. Voor STRP Festival 2022 ontwikkelt hij daarom een installatie die het publiek in staat stelt de noorderlichtgeluiden waar te nemen door middel van verschillende kristallen uit het noordpoolgebied, terwijl ze in het licht worden bewaard. The Lights Which Can Be Heard is onderdeel van het overkoepelende onderzoeksproject 'You're no Bird of Paradise', over verdwijnende inheemse sonische rituelen en kosmologieën. Omdat dit soort projecten ambitieus zijn en veel onderzoek en experimenten vergen, passen ze moeilijk binnen het kader van een residentie of een opdracht. Toch is dit externe duwtje in de rug met een deadline vaak nodig om een werk vooruit te helpen dat anders op een conceptueel niveau zou blijven steken.
In dat opzicht kwam het winnen van de STRP ACT Award 2022 als geroepen voor Sébastien: "Het gaf me de middelen om dit onderzoeksproject op te starten met de vrijheid om mijn eigen weg uit te stippelen naar de presentatie in april 2022. Het belangrijkste voor mij was om zo snel mogelijk het veld in te gaan, om mijn ideeën te toetsen aan de realiteit van de omgeving. Zo heb ik drie weken lang de topografie van het eiland Andøya in Noorwegen verkend, uitgerust met een VLF-ontvanger (Very Low Frequency) voor radiogolven, om de beste plek te vinden om naar het geluid van de aurora borealis te luisteren en het op te nemen."
The Lights Which Can be Heard is een van Sébastiens meest uitdagende projecten tot nu toe. De grootste uitdaging was natuurlijk om het noorderlicht op te nemen: "De eerste stap was het vinden van een plek op het eiland waar ik een duidelijk radiosignaal kon ontvangen. Het probleem met VLF is dat de meeste door de mens gemaakte elektronica VLF uitzendt, dus ik moest een plek vinden die zo ver mogelijk verwijderd was van menselijke activiteiten, maar toch niet te ver van de bewoonde wereld. Een plek die ik snel zou moeten kunnen bereiken voor het geval het licht plotseling boven mijn hoofd zou dansen. Na een paar dagen vond ik een ideale locatie: 45 minuten lopen, op de top van een berg met bijna een 360-graden uitzicht op het eiland en niet te veel wind. Op een gegeven moment liep ik bijna elke nacht de berg op en af, steeds weer zonder enig resultaat. Het was behoorlijk frustrerend. Tot de geomagnetische storm van 11 en 12 oktober 2021. Toen heb ik de hele nacht daar doorgebracht, luisterend, kijkend en registrerend."
Ondanks verrijkende gesprekken met verschillende Sámi onderzoekers en kunstenaars, is het grootste deel van Sébastiens werk tot nu toe door de wetenschap gedreven. Mede daarom kijkt hij uit naar de presentatie van zijn werk tijdens STRP Festival 2022: "Het ontmoeten, uitwisselen en feedback krijgen van een publiek is een belangrijk onderdeel van zo'n langlopend onderzoeksproject en door deze nooit eindigende pandemie zijn de gelegenheden steeds zeldzamer. Ik mis dit echt. Nu breng ik het grootste deel van mijn weken alleen in mijn studio door, wat soms een beetje vervreemdend kan zijn."
"Als de gelegenheid zich voordoet, zou ik graag een paar sleutelfiguren die me bij dat onderzoeksproject hebben geholpen, uitnodigen om onze mooie gesprekken voort te zetten in de vorm van een conferentie of lezing. Er valt zoveel meer te zeggen over dit onderwerp. Mensen als Fiona Armery (PhD student University of Cambridge) die een fascinerend artikel schreef over de omstreden geluiden van het noorderlicht, Sámi beeldend kunstenaar Matti Aikio, voor zijn meer gevoelige benadering van het debat of Rob Stammes, een Nederlandse radioliefhebber die sinds 15 jaar in Noorwegen woont en allerlei gegevens bestudeert die met het noorderlicht te maken hebben."
Voor Sébastien maakte het winnen van de ACT Award het mogelijk om zijn onderzoeksproject uit te voeren en in contact te komen met verschillende mensen die hielpen bij het opstarten van zijn eerste technologische onderzoek en hem uitnodigden om zijn project ook op andere locaties te presenteren. Ben jij een kunstenaar en wil je ook ondersteund worden bij het ontwikkelen van nieuw werk? Je hebt tot 4 februari 2022 om je idee in te dienen voor de ACT Award 2023!
In onze serie Let's ACT stellen we onze ACT (Award for Creative Technology) 2022 winnaars voor en volgen we hen in de fases naar hun uiteindelijke werk op STRP Festival 2022.