Dingen gebeuren op verschillende niveaus tegelijk. Daar zit je dan, je start je auto. Er gebeurt niets met de biosfeer - statistisch gezien is dat van geen betekenis. Maar miljarden auto's die miljarden keren starten, dragen bij aan de opwarming van de aarde.
Daar zit je dan, "zoveel mogelijk thuis" om de verspreiding van COVID-19, het hyperobject van onze tijd, het hyperobject binnen een hyperobject, de opwarming van de aarde, tegen te gaan. Is het de voorbereiding op de opwarming van de aarde? Is het een rampzalige afleiding? Als je een beetje op mij lijkt, ben je doodsbang. Ik heb ernstige astma en slaapapneu, dus als ik dit krijg, ben ik misschien wel dood.
Maar als je een beetje op mij lijkt, ben je gek genoeg ook blij. Greta Thunberg kan eindelijk pauze nemen, en teruggaan naar school, die nu dicht is! Dit virus heeft de vervuiling en koolstofuitstoot gedecimeerd. Niet-menselijke wezens laten zich weer zien. In de straten van Boulder, Colorado, lopen weer bergleeuwen, die meestal te schuw en slim zijn om zich binnen het geweerbereik van de mens te begeven.
Het neoliberaal kapitalisme is aan het imploderen, alsof het de computer is in die aflevering van Star Trek, waar Kapitein Kirk een virale zin tegen uitspreekt, die ervoor zorgt dat de computer in een oneindige lus terechtkomt en zichzelf vernietigt. Als een CEO of een president je vertelt dat "de oplossing misschien erger is dan het probleem", dan zeggen ze dus eigenlijk botweg dat je moet sterven om het geautomatiseerde systeem te redden, de adaptieve AI met de naam kapitalisme die als machine beter en beter leert hoe je waarde uit een levensvorm kunt halen. Maar als ik zeg dat de oplossingen mogelijk supergewelddadig en onderdrukkend zijn, dan bedoel ik dat helemaal niet. Het duidt meer op hoe ik over mijn depressie praat, wat ook een doorgeslagen auto-immuunrespons is, zoals ook witte bloedvaten hun gastheer doden, zogenaamd om vreemdelingen buiten te houden.
Het leven is geen fascistische bundel waar alles geïntegreerd is in één echte gemeenschap, waar je je identiteit haalt uit dat "grotere iets" waartoe je behoort. Het leven is een los collectief van ongemakkelijke allianties. Het leven is ambigu. Het Latijnse woord hostis betekent gastheer, gast, vriend, vijand. Gastvrijheid betekent dat je je deur misschien openzet voor een moordenaar. Ik wil niet sterven. Ik wil niet dat iemand doodgaat aan dit virus. Maar ik heb nog maar net ontdekt – lang verhaal - hoe "levend" zich verhoudt tot "overleven". En ik kan dat niet terug-filteren, zelfs als ik me aan de lockdown-regels houd.
Schokkende doctrines even terzijde gelaten, het wereldwijde economische systeem is in overlevingsmodus - daarom hebben ze Darwin gedwongen "survival of the fittest" in zijn boek op te nemen - en op dit moment vernietigt die modus de gastheerorganismen. Zonder heeft het geautomatiseerde systeem geen waarde. Het is een möbiusband. Het is een vreemde lus.
Mensen, ons planeetbewustzijn is zojuist gearriveerd. We hebben net pijnlijk ervaren hoe moeilijk het is voor de mensheid solidair te zijn met niet-menselijke mensen.
Ik haat het. En ik hou ervan. In tegenstelling tot de patriarchale god, is Gaia erg ambigu en haar afgezant is veel ambiguer dan ik überhaupt kan verdragen. Ik heb last van enorme stemmingswisselingen. Dank-zij Virus.
Virussen zijn een logisch gevolg van het leven - ze zeggen er iets waars over. Bloemen kwamen later dan planten, maar ze kwamen logischerwijs vóór de stengels. Bloemen zeggen iets waars over genetische mutatie - dat het willekeurig is. Seksuele manifestatie zegt iets waars over seksualiteit, dat dit niet afhankelijk is van "gezondheid" of heteroseksuele voortplanting. Kun je homo's zien, in de spiegel of op een andere manier? Goed. Meer hoef ik niet te zeggen, toch?
Hetzelfde geldt voor kunst. Kunst is geen PR voor betekenisloze klodders. Schoonheid is de reden voor het bestaan van dingen. Schoonheid is waarheidsvinding. Schoonheid is het waarheidsgevoel. Schoonheid is ook een heel klein stukje dood. Als het mooie ding naar 11 zou worden gedraaid, zouden je inwendige organen smelten en zou je sterven. Of je zou het mooie ding kunnen eten, en dan zou het sterven. Schoonheid is een ongemakkelijke symbiose. Schoonheid is de kans op dood. Schoonheid is fragiel. Schoonheid is breekbaar.
Schoonheid is een virus.
Over Timothy Morton
"We zijn allemaal symbiotische wezens die verstrengeld zijn met andere symbiotische wezens"
Timothy Morton (filosoof en hoogleraar aan de Rice University in Houston, USA) houdt zich bezig met de vraag hoe de mens zich verhoudt tot ecologie. 12.500 jaar geleden deelden we de wereld op in 'natuur en cultuur' en in 'mens en dier', met in de hoofdrol de mens. Dit denken in grenzen en soorten, ook wel antropocentrisme genoemd, moet op de schop. Mens, dier en ding zijn verweven. We zijn allemaal symbiotische wezens die verstrengeld zijn met andere symbiotische wezens, aldus Morton.
Zijn boeken zijn een uitnodiging om op een associatieve, speelse manier te denken. ‘Duistere ecologie’ (2016) wordt inmiddels als een standaardwerk beschouwd en ‘Ecologisch wezen’ (2018) is zijn meest recente boek. Verwacht daarin geen opsomming van feiten of een beschuldigende toespraak, maar een betoog voor het oprechter omgaan met ecologische kennis.